Esta obra é unha viaxe fotográfica á finis terrae galega, dous mil anos despois da chegada dos romanos e cen de que Ruth Matilda Anderson tirase as impresionantes imaxes da comarca. É un libro homenaxe aos seus habitantes, xente loitadora e traballadora parte da cal se foi marchando no primeiro cuarto deste século, homes e mulleres que, grazas á sensibilidade de Marcos Rodríguez, seguen presentes a través do espazo físico no que viviron e viven, nos lugares, na paisaxe, nos traballos, costumes e tradicións desta parte noroccidental de Galicia.
As fotografías, de contido etnográfico e social, onde predominan o retrato e a reportaxe, abarcan o período comprendido desde o ano 2000 ata a actualidade.
Con texto de presentación a cargo da escritora de Bergantiños Rosalía Fernández Rial, contén imaxes dos concellos que conforman a Costa da Morte, comarcas de Bergantiños, Terra de Soneira, Xallas e Fisterra, entre as que se encontran numerosos retratos das xentes, dos seus traballos, as súas mans traballadoras, os oficios, as celebracións tradicionais e relixiosas, rituais, o lume, a terra, o mar…
Como toupas insomnes baixo mantos de terra escavamos a tentas os túneles da memoria. Impídenos a cegueira escribir o leito de follas secas que nos cobre a pel. Só o esquecemento soubo que a superficie coñecida remataba en nós: nas raíces das mans que vos sementaron, nos sucos de engurras do fogar, no derradeiro rito capaz de definirnos.
Agora que somos corpo de carbón, sedimentamos o tempo.
Como mineiro sen tregua, a luz do fotógrafo é quen de captar calquera espazo e lugar. O seu disparo omnisciente rescata momentos co foco letal da arte. Con instinto danzante abre galerías en lembranzas sen fondo.
Cando mergullo o meu ollar poético entre as imaxes de Marcos, tan poboadas de figuras literarias, percorro o túnel do texto onde nacín e o litoral polo que medrei. A fin da Terra adquire nos seus negativos un carácter inmortal. A Costa vive así por sempre en nós.
Di John Berger no primeiro capítulo de Ways of seeing que a vista precede ás palabras e que o xeito de percibir depende dos nosos coñecementos. Nesa liña emprega a metáfora dun faro que alumea á inversa, cunha luz que se dirixe ao interior para explicar que a perspectiva depende dos ollos do espectador.
O Finis Terrae que erixe Marcos entre as páxinas que seguen é boa proba diso. Hai tantas Costas da Morte como cada receptora poida ver, tantas paisaxes como experiencias e cultura abranga. Debuxará o branco e negro tantos rostros nos nosos imaxinarios como os que cada quen sexa capaz de evocar, tantos antepasados como teñamos presentes.
A cámara de Marcos é, así, capaz de converter a fin da terra nun inicio, en abrazar a calor do carbón para producir enerxía en quen ve. A fin de contas, ese é dalgún xeito o traballo do artista, o de inocular antídotos contra a indiferenza, o de liberar o que a realidade soterrou e transformalo.
A calor, a humanidade xeotérmica das fotografías que te abrigarán a continuación conforman, á vez, un espello que apela ao teu interior, para que non esquezas a identidade, para recordarche quen es, a través, tamén, dunha alteridade propia.
O flash de Marcos alumeará, mineiro, cronotopos que descoñecías dentro de ti. Carrumeiro espertarache o ollar infantil en miradas ancestrais. Lobeiro acenderá o teu lado salvaxe. Roncudo vai arrebatar os estanques da desidia.
Algún dos fulgores que máis escavan a miña derme son os percebeiros
de Muxía. Os seus salseiros ábrenme marusías no sangue tribo a través.
Con máis calma me alustran os sorrisos bergantiñáns. En ambas as paisaxes aprendín a ver antes que a falar. Por iso me devolven agora a palabra.
Ante o horizonte das nosas expectativas, erixe Marcos un amencer de imaxes insólitas. A elas podemos subir coma nun carrusel de súper 8, para que nos poidan transformar. Os seus fotogramas resúltannos tan familiares como inéditos e sorprendentes, igual que as sensacións que xeran en nós.
O obxectivo das cámaras que Marcos sostén é un pozo mineiro a través do que respirar. Que a luz do seu vento nos rescate sempre do esquecemento e nos invite a ser.
